Wandeltocht met informatie over de gevolgen van overmatig stikstof op natuurgebieden

De wandeltocht op 12 november voerde de deelnemers door het bos van landgoed Berkenheuvel nabij Diever.

Deelnemers luisteren naar uitleg door Corné Joziasse

Overmaat aan stikstof tast bodem aan

Corné Joziasse laat een kluit aarde zien

Corné Joziasse, onze gids, stak kort na het begin van de tocht met een kleine schep een kluit aarde uit de bosgrond. Zo te zien niets bijzonders, maar – zo vertelde hij – er zit heel veel leven in deze kluit. Onzichtbaar voor het blote oog. Dat leven verandert door de overmaat aan stikstof die neerdaalt. De grond wordt zuurder. Het natuurlijke evenwicht raakt verstoord, belangrijke mineralen die als voedsel dienen, spoelen uit naar de ondergrond. Zij zijn dan niet meer beschikbaar voor de planten en dieren. Schimmeldraden en bodemleven sterven. Bodemleven dat essentiel is voor aanmaak van voedingstoffen voor de planten.

Een deel van de planten en bomen dat hier van nature groeit, krijgt het daardoor steeds moeilijker en is veel minder bestand tegen bijzondere omstandigheden, zoals grote droogte. De eiken op de Hoge Veluwe vormen daar een triest voorbeeld van.

Doordat ook kalk uitspoelt wegens de verzuring, ontstaat er een gebrek aan kalk en zijn eierschalen te dun en breken pootjes van jonge vogels. Als deze stikstofdepositie doorgaat kunnen de arme zandgronden zo zuur worden, dat er voor de planten giftige metalen vrijkomen met desastreuze gevolgen.

Andere gevolgen

Plantensoorten die juist (vooralsnog) wel goed gedijen door de overmaat aan stikstof, zoals bramen en brandnetels, verdringen andere planten. Vooral de bramenstruiken zijn niet te missen tijdens de tocht.

Daardoor ontstaat ook een andere vegetatie, maar ondertussen is het leven in de ondergrond wel sterk aan het verschralen. Ook de landbouw merkt dat de grond verschraalt en meer kunstmest en kalk moet toedienen om de opbrengst op peil te houden. Dit is een doodlopende weg.

Waar planten- en bomensoorten verdwijnen, zal dit ook gevolgen hebben voor de insecten die daarvan afhankelijk zijn. De gehele natuurlijke voedsel- en voortplantingsketen raakt zo verstoord.

De toekomst
Stikstof verdwijnt niet zo snel, het hoopt zich op. Het leven in de grond zal er nog decennia lang onder lijden. Om het niet nog erger te maken is het eigenlijk zaak om de uitstoot van stikstof direct volledig te stoppen. Ook wordt er onderzoek gedaan of het mogelijk is natuurgebieden te voorzien van kalk en andere mineralen, zoals het strooien van steenmeel. Deze onnatuurlijke maatregel kan echter ook ongewenste effecten hebben op het ecosysteem.
Corné Joziasse ziet het somber in waar het gaat om de kwaliteit van de bossen in de toekomst.

Twee deelnemers bekijken een grote zwam

Andere bezienswaardigheden

Tijdens de wandeltocht stonden de deelnemers ook stil bij onder andere de verschillende soorten paddenstoelen en zwammen en bij het monument ter nagedachtenis van de oprichting van het landgoed Berk en Heuvel.

Eindpunt

Eindpunt

Bij het eindpunt werden de deelnemers onthaald op koffie en thee.

Tim Jonker

De wandeltocht werd georganiseerd door GroenLinks Westerveld en PvdA Westerveld.
Vóór de aanvang van de tocht verwelkomde Tim Jonker de deelnemers. Hij kwam met het idee om de wandeltocht te houden en organiseerde samen met Susan van Bemmel de tocht.

Verdere informatie

• Verdere informatie over gevolgen van een teveel aan stikstof in de natuur is te lezen in een artikel uit Vakblad Natuur Bos Landschap van oktober 2019.
• Bekijk ook de film ‘Onder het maaiveld’ over het bodemleven.
• Over landgoed Berkenheuvel is veel te lezen op de website van ut Deevers Archief

De foto’s zijn – met uitzondering van de laatste 2 – gemaakt door Richard Vermeulen
De foto van het eindpunt is gemaakt door Geert Smit